Spragnieni bliskości znowu wracają. Kleszcze budzą się do życia wczesną wiosną, gdy temperatura w ciągu doby przekroczy 5–7 stopni C, i pozostają aktywne aż do późnej jesieni. Zamieszkują obszary roślinne, zwłaszcza lasy liściaste i mieszane, łąki, polany oraz zarośla w pobliżu jezior i rzek. Pojawiają się także w parkach i na działkach. Poszukując żywicieli, wspinają się na rośliny, ale nie powyżej wysokości 1–1,5 m. Niewidoczne wiszą często na źdźbłach trawy i spodzie liści. Spadają na obuwie lub nieosłonięte nogi, a potem przemieszczają się tam, gdzie skóra jest cieńsza i lepiej ukrwiona.
Kleszcze żywią się krwią zwierząt i ludzi. Miejsca ciała najbardziej narażone na ich ukąszenia to głowa, uszy i zgięcia stawów. Ślina tych pajęczaków posiada właściwości znieczulające i dlatego też często nie jesteśmy świadomi ukąszenia.
Kleszcze są nosicielami bakterii i wirusów, które mogą wywołać wiele groźnych chorób. Najczęściej rejestrowane to borelioza i kleszczowe zapalenie mózgu (KZM). Według danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny, w całej Polsce w 2016 r. stwierdzono 21200 przypadków zachorowań na boreliozę (w 2015 r. – 13625) oraz 283 przypadki zachorowań na kleszczowe zapalenie mózgu (w 2015 r. – 149). Liczba zachorowań na boreliozę wzrosła niemal 2-krotnie również w woj. łódzkim (2015 r. – 445 przypadków; 2016 r. – 802). W 2016 r. odnotowano w woj. łódzkim 4 przypadki kleszczowego zapalenia mózgu, a w 2015 r. – 3. Warto też zauważyć, że w woj. łódzkim dominującą chorobą zawodową jest właśnie borelioza, rozpoznawana u leśników i rolników.
- Borelioza z Lyme jest chorobą zakaźną wywoływaną przez bakterie Borrelia burgdorferi. Okres wylęgania to 7 do 10 dni. W pierwszym stadium zakażenia pojawia się w miejscu ukąszenia zaczerwienienie, które powiększając się, tworzy plamę o sinoczerwonym zabarwieniu i średnicy powyżej 5 cm – tzw. rumień wędrujący. Należy wtedy natychmiast zgłosić się do lekarza, który skieruje na badanie laboratoryjne potwierdzające etiologię choroby i zaleci leczenie antybiotykiem. Nieleczona we wczesnym stadium borelioza przechodzi w drugie stadium, w którym pojawiają się objawy chorobowe dotyczące układów: nerwowego (zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mózgu), kostno-stawowego (zapalenie stawów) i krążenia (zapalenie mięśnia sercowego, zaburzenia rytmu). Przewlekłe nieleczone zakażenie prowadzi do kalectwa, a nawet śmierci. Nie istnieje szczepionka chroniąca nas przed boreliozą.
- Kleszczowe zapalenie mózgu wywołują wirusy z rodziny Flaviviridae. Okres wylęgania choroby to 7–14 dni. Po krótkim okresie objawów podobnych do przeziębienia pojawia się wysoka temperatura, bóle i zawroty głowy, wymioty, sztywność karku. Przed zachorowaniem na KZM możemy ochronić się, stosując szczepienia. Liczbę dawek i cykl szczepienia należy wcielać zgodnie ze wskazaniami producenta szczepionki.
Co jeszcze warto zrobić? Gdy wybieramy się do lasu, najlepiej założyć czapkę, odzież z długimi rękawami, długie spodnie i zakryte buty. Ciało i odzież można spryskać środkami odstraszającymi kleszcze, tzw. repelentami, dostępnymi w aptekach. Po powrocie do domu powinniśmy dokładnie obejrzeć skórę, zwłaszcza w miejscach preferowanych przez kleszcze (uszy, doły pachowe i pachwinowe, zgięcia łokciowe i podkolanowe oraz fałdy skórne). Po zauważeniu kleszcza, należy natychmiast go usunąć – ująć pęsetą tuż przy skórze i pociągnąć ku górze zdecydowanym ruchem. Miejsce ukłucia należy zdezynfekować. Nie powinniśmy smarować kleszcza żadną substancją, aby nie zwiększać ryzyka zakażenia. W razie jakichkolwiek wątpliwości związanych z usuwaniem tego pajęczaka, najlepiej zasięgnąć porady lekarza.