PODEJMOWANIE INTERWENCJI W SYTUACJACH SZCZEGÓLNYCH ZAGROŻEŃ
Działania podejmowane w sytuacjach wystąpienia zachowań agresywnych
i przemocowych muszą mieć charakter kompleksowy. Ich celem jest zmiana
zachowań sprawców i ofiar agresji. Skuteczność podejmowanych interwencji zależy od tego, czy nauczyciele i rodzice konsekwentnie realizują jednolity system oddziaływań wychowawczy wobec dziecka i sposoby reagowania na agresję.
System reagowania powinien uwzględniać następujące założenia:
należy reagować na każdą sytuację, w której występuje agresja i przemoc
brak reakcji komunikuje uczniom, że mają prawo tak się zachowywać,
doraźne sytuacje wymagają szybkiej i zdecydowanej interwencji,
ważne jest wykazywanie troski o ucznia (dotyczy to zarówno ofiary jak
i sprawcy). Nie należy potępiać ucznia, ale wskazywać na zachowania
nieaprobowane, wyrażać brak zgody na stosowanie agresji i przemocy,
każdą sytuację należy wnikliwie rozpatrywać,
konieczne jest współdziałanie z innymi nauczycielami i udzielanie sobie
nawzajem wsparcia.
Osoba podejmująca interwencje powinna unikać:
- agresji fizycznej,
- agresji słownej (nie obrażać, nie zawstydzać, nie oceniać ucznia lecz jego
zachowanie, nie stosować komunikatów typu „ Ty”),
- okazywania niepewności,
- długich monologów i moralizowania,
- wchodzenia w rolę sprawcy, by mu pokazać, co czuje osoba poszkodowana.
Powinna natomiast :
- reagować stanowczo,
- mówić prosto i jasno,
- traktować sprawcę jak osobę, która może sama wziąć odpowiedzialność za swoje czyny, ale jednocześnie swoim zachowaniem woła o pomoc,
- jeśli to konieczne to użyć siły, ale tylko tyle, ile potrzeba np. do rozdzielenia
bijących się uczniów, lub przytrzymać, kiedy dziecko ma napad furii), a
w wyjątkowej sytuacji należy wezwać Policję,
- szanować ucznia (mówić o zachowaniu, nie o osobie).
Interwencja powinna zostać odnotowana w dokumentacji szkolnej – zgodnie
z przyjętymi przez szkołę procedurami.
W przypadku braku efektu interwencji doraźnej nauczyciel powinien
podjąć dalsze działania:
- Poinformowanie wychowawcy o zdarzeniu.
- Przeprowadzenie przez wychowawcę rozmowy z uczniem/ uczniami w obecności nauczyciela –świadka zdarzenia,
- jeżeli w zdarzeniu agresji lub przemocy uczestniczy więcej niż jedna osoba należy rozmawiać z każdym z osobna, zaczynając od lidera grupy,
- miejscem rozmów powinno być pomieszczenie zapewniające spokój i brak osób nie zainteresowanych sprawą,
- nauczyciel, który decyduje się na przeprowadzenie rozmowy powinien jasno
określić jej cel,
- nauczyciel powinien opisać zachowanie ucznia, które jest powodem rozmowy ,
- należy upewnić ucznia, że nauczyciel chce mu pomoc,
- sprawca (sprawcy) musi otrzymać od nauczyciela jasny i jednoznaczny komunikat o braku akceptacji zachowania agresywno – przemocowego,
- należy dać uczniowi szansę wypowiedzenia się na temat zachowania będącego
powodem interwencji,
- wysłuchać, stosując aktywne metody słuchania,
- jeżeli uczeń milczy należy powrócić jeszcze raz do propozycji pomocy,
- omówić z uczniem skutki przejawianych przez niego zachowań oraz poinformować o potrzebie spotkania z rodzicami
- jasno określić konsekwencje.
- Przeprowadzić rozmowę z dziećmi – ofiarami agresji lub przemocy i powiadomić ich rodziców.
W rozmowach z dziećmi – ofiarami przemocy należy pamiętać, aby:
- powiedzieć dziecku o swoich intencjach
- okazać ciepło i akceptację,
- wczuć się w stan emocjonalny dziecka,
- dostosować się do sposobu mówienia, siedzenia dziecka,
- aktywnie, uważnie słuchać,
- zadawać pytania ułatwiające nawiązanie kontaktu,
- unikać zbyt wielu dociekliwych pytań,
- nie oceniać dziecka ani zdarzeń, które przedstawia,
- nie podważać jego wypowiedzi,
- pomagać dziecku nazywać uczucia,
- nie mówić za dziecko,
- nie wyręczać dziecka,
- pokazywać dziecku jego mocne strony, dowartościować je,
- docenić odwagę dziecka, kiedy mówi o bolesnych dla siebie zdarzeniach,
- uszanować jego odmowę i lęk, kiedy nie wskazuje sprawców,
- przypomnieć dziecku prawa, które go chronią,
- informować dziecko o wszystkim, co zamierzamy zrobić w tej sytuacji,
- zmotywować je do współpracy ( z wychowawcą, pedagogiem szkolnym,
psychologiem, terapeutą, przedstawicielami innych instytucji) w celu rozwiązania problemu.
- być cierpliwym – dawać czas na udzielenie odpowiedzi,
- Sporządzenie notatki ( opis zdarzenia, osoby uczestniczące, sprawca,
poszkodowany).
W sytuacji powtarzających się agresywnych zachowań dziecka,
wezwanie rodziców /prawnych opiekunów ucznia do szkoły w celu:
1.Omówienia z rodzicami zachowania dziecka i ustalenie strategii współpracy
rodziców ze szkołą:
- pozyskanie ich do współpracy,
- ustalenie jej zasad,
- opracowanie kontraktu dla dziecka, określenie w nim zachowania
nieakceptowanego, oczekiwania wobec dziecka,
- ustalenie zaleceń do pracy z uczniem dla rodzica zadań określonych w kontrakcie,
- ustalenie hierarchii konsekwencji.
- Wspólnie z rodzicami przyjąć ostateczną wersję kontraktu.
- Monitorować realizację kontraktu.
- Jeżeli kontrakt ma być udostępniony innym nauczycielom, o fakcie tym powinni być powiadomieni rodzice.
- Przekazanie rodzicom informacji dotyczących oferty zajęć proponowanych przez szkołę w celu przeciwdziałaniu agresji:
– zajęcia pozalekcyjne , szczególnie sportowe i artystyczne,
– świetlica socjoterapeutyczna,
– konsultacja dla ucznia i rodzica,
– stałe wsparcie pedagoga i psychologa,
- Wyrażenie pisemnej deklaracji dotyczącej uczestnictwa ucznia w oferowanych zajęciach.
- Zgłaszanie powtarzającej się sytuacji agresywnych zachowań u dziecka do
pedagoga i dyrektora szkoły.
- Natychmiastowe powiadomienie przez wychowawców pedagoga, psychologa
i dyrektora szkoły o przypadkach szczególnie drastycznych zachowań agresywnych (stwarzających zagrożenie dla zdrowia lub życia).
- Ustalenie przez wychowawcę w porozumieniu z dyrektorem szkoły sankcji
w stosunku do ucznia/ uczniów , w oparciu o Statut Szkoły.
- upomnienie ustne otrzymane w indywidualnej rozmowie z nauczycielem
przedmiotu lub wychowawcą
- upomnienie ustne z wpisem do zeszytu obserwacji lub zeszytu ucznia
- upomnienie dyrektora szkoły otrzymanym w indywidualnej rozmowie z pisemnym powiadomieniem rodziców ucznia
- Przekazanie rodzicom (prawnym opiekunom) pisemnej lub ustnej informacji na temat wyciągniętych w stosunku do ucznia/ uczniów konsekwencji wynikających ze Statutu Szkoły.
- Jeżeli rodzice odmawiają współpracy z kadrą pedagogiczną lub nie
reagują na wezwanie do stawiennictwa w szkole, a nadal u dziecka występują
agresywne zachowania, szkoła pisemnie powiadamia o zaistniałej sytuacji sąd
rodzinny lub Policję.
- W sytuacji , gdy szkoła wykorzysta wszystkie dostępne jej metody oddziaływań wychowawczych (rozmowy z rodzicami, ostrzeżenie ucznia, spotkanie z pedagogiem/psychologiem, itp.) i ich zastosowanie nie przynosi oczekiwanych rezultatów dalszy tok postępowania leży w kompetencji w/w instytucji.